ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ

Μια απορία που μου λύθηκε σχεδόν αμέσως - αλλά ήμουν πια τελειόφοιτος Λυκείου! - ανέκυψε επί δικατορίας, όταν το Υπουργείο Παιδείας αποφάσισε να μας κάνει κλύσμα δώσει την ευκαιρία να θαυμάσουμε λίγον Όμηρο στο πρωτότυπο, χρησιμοποιώντας προπολεμικά σχολικά βιβλία του αείμνηστου ΟΕΣΒ. Στο α της Οδύσσειας διαβάζαμε τους εξής στίχους:
         ἀλλὰ Ποσειδάων γαιήοχος ἀσκελὲς αἰεὶ
         Κύκλωπος κεχόλωται, ὃν ὀφθαλμοῦ ἀλάωσεν,
70     ἀντίθεον Πολύφημον, ὅου κράτος ἐστὶ μέγιστον
         πᾶσιν Κυκλώπεσσι·
         ἐκ τοῦ δὴ Ὀδυσῆα Ποσειδάων ἐνοσίχθων
75     οὔ τι κατακτείνει, πλάζει δ᾽ ἀπὸ πατρίδος αἴης.
οπότε ανέκυπτε η εύλογη απορία, τί διάβολο συνέβαινε με την αρίθμηση: είχε καταστραφεί ο πάπυρος και έλειπαν κάποιοι στίχοι; αλλά πάλι, ένα μόνο αρχαίο χειρόγραφο της Οδύσσειας υπήρχε;

Την απάντηση μας την έδινε - για όσους το είχαν κρατήσει - το βιβλίο της Α΄Γυμνασίου (γαίαν έχοι ελαφράν ο Παπανούτσος με τη μεταρρύθμισή του!), όπου βρισκόταν μεταφρασμένη στα νέα ελληνικά και βεβαίως αλογόκριτη ολόκληρη η Οδύσσεια. Ιδού τί είχαν κρίνει ακατάλληλο για τελειοφοίτους Λυκείου το μεταξικό και το χουντικό Υπουργείο Παιδείας:

    Ο Ποσειδώνας είν’ ο θεός, της γης ο περιζώστης,
   που πάθος του έχει ανέσβεστο, τι χάλασε το μάτι
   του ισόθεου του Πολύφημου, του πρώτου των Κυκλώπων
   στη δύναμη· της Θόωσας είναι παιδί, της νύφης,
   κόρης του Φόρκυνα, άρχοντα του ατρύγητου πελάγου,
   που ο Ποσειδώνας σε βαθειές σπηλιές αγκάλιασέ την.
   Από τα τότε ο σαλευτής της γής ο Ποσειδώνας
   κι αν δεν τονε θανάτωσε, μα τον πλανάει στα ξένα.

(Για να είμαι απόλυτα ακριβής, τα παραπάνω είναι από τη μετάφραση του Εφταλιώτη. Του Σίδερη, που υπήρχε στο σχολικό βιβλίο, δεν την έχω πρόχειρη αυτή τη στιγμή· αν όμως θυμάμαι καλά, τον ολισθηρό στίχο τον απέδιδε "μια νύχτα σαν επλάγιασε σιμά στον Ποσειδώνα". Για όσους έχουν την περιέργεια, το πρωτότυπο γράφει "Θόωσα δέ μιν τέκε νύμφη, Φόρκυνος θυγάτηρ ἁλὸς ἀτρυγέτοιο μέδοντος, ἐν σπέσσι γλαφυροῖσι Ποσειδάωνι μιγεῖσα".) Αυτά για όσους παρακολούθησαν το πρόσφατο ψυχόδραμα με το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ Δημοτικού. Ό,τι κι αν λέμε, κάποια πρόοδο έχουμε κάνει από το 1970...